Những bất cấp trong phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn hiện nay là gì?

 

Anh, chị nghiên cứu thêm Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 16/6/2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 

Những bất cấp trong phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn  hiện nay là gì?

- Một là, nền nông nghiệp phát triển thiếu bền vững, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của một quốc gia nông nghiệp; cơ cấu kinh tế nông nghiệp chuyển dịch chậm.

Quy mô sản xuất nông nghiệp vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún và chưa gắn bó chặt chẽ, hiệu quả với thị trường tiêu thụ. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp chuyển dịch chậm. Tích tụ, tập trung đất đai chuyển biến chậm, thiếu cơ chế hỗ trợ hiệu quả. Phương thức sản xuất nông nghiệp mang nặng tính mùa vụ, phụ thuộc vào thiên nhiên. Khả năng sản xuất - kinh doanh nông nghiệp theo chuỗi giá trị còn yếu. Thiếu cơ chế liên kết chặt chẽ, hiệu quả giữa sản xuất - chế biến - thị trường tiêu thụ để giảm thiểu rủi ro trong nông nghiệp. Khoa học - công nghệ chưa thể hiện rõ là động lực cho phát triển nền nông nghiệp chất lượng cao, bền vững. Chất lượng nguồn nhân lực thấp. Các hình thức tổ chức kinh tế trong nông nghiệp còn lạc hậu và yếu. Kinh tế tập thể, hợp tác xã vẫn chưa ra khỏi tình trạng yếu kém. Khả năng phát triển thị trường nông sản hạn chế. Năng lực quảng bá hình ảnh, xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp thấp. An toàn, vệ sinh thực phẩm, ô nhiễm môi trường trong sản xuất nông nghiệp chưa được đảm bảo.

-Hai là, cơ cấu kinh tế nông thôn vẫn lạc hậu, chuyển dịch chậm theo hướng CNH, HĐH; chưa thực sự gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế.

Tỷ trọng nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế nông thôn còn lớn; tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ trong cơ cấu kinh tế nông thôn tăng chậm và thiếu bền vững. Công nghiệp chế biến và thương mại - dịch vụ chưa thực sự là đòn bẩy thúc đẩy phát triển nền nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao, mở rộng và phát triển thị trường nông sản trong và ngoài nước.

Các nguồn lực trong nông nghiệp, nông thôn hiệu quả sử dụng thấp, còn lãng phí. Khả năng nghiên cứu, ứng dụng và triển khai kết quả nghiên cứu khoa học - công nghệ mới vào sản xuất còn yếu, hiệu quả thấp. Hệ thống kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn thiếu đồng bộ, chất lượng không cao.

Quá trình thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới chưa đồng đều ở các địa phương trong cả nước, có nơi còn hình thức, theo phong trào, nảy sinh nhiều bất cập. Sản xuất nông nghiệp, nông thôn không có hoặc không tuân thủ theo quy hoạch. Một số địa phương nợ đọng về xây dựng và phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn còn lớn; xuất hiện tình trạng nông dân bỏ ruộng, trả ruộng canh tác...

-         Ba là, năng lực nội sinh của nông dân còn thấp.

Số lượng lao động nông nghiệp, nông thôn còn lớn, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển nền nông nghiệp hàng hóa gắn với chủ động hội nhập quốc tế. Lao động ở khu vực nông thôn tập trung chủ yếu ở ngành nông nghiệp, chậm dịch chuyển sang các ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ có giá trị gia tăng cao hơn. Tỷ lệ và chất lượng lao động qua đào tạo ở nông thôn còn thấp. Thời gian nông nhàn còn lớn, tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp ở nông thôn giảm chậm. Khả năng duy trì, tạo mở việc làm mới còn hạn chế; nảy sinh nhiều bất cập trong thu hồi đất sản xuất nông nghiệp để phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất và đô thị.

Thu nhập và mức sống của nông dân còn thấp; tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn mới còn cao. Công tác giảm nghèo chưa bền vững; an sinh xã hội và thực hiện công bằng xã hội chưa thật sự được đảm bảo; Đời sống văn hóa, xã hội của nông dân còn nghèo nàn. Khoảng cách chênh lệch giàu - nghèo giữa khu vực nông thôn, thành thị và giữa các vùng có xu hướng giãn cách.

Hoạt động của Hội Nông dân, tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp nông dân ở một số nơi chậm đổi mới, còn hành chính, hình thức, hiệu quả đạt được chưa cao. Việc nắm bắt và giải quyết tình hình nông nghiệp, nông dân và nông thôn chưa kịp thời. Phong trào nông dân đẩy mạnh phát triển sản xuất, làm giàu chưa đều giữa các địa phương. Việc hướng dẫn phát triển các hình thức kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn còn lúng túng. Năng lực cán bộ tham gia xây dựng và phản biện chính sách còn hạn chế, chưa làm tốt chức năng đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nông dân.

2. Các giải pháp để phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân theo hướng bền vững.

-Một là, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các chủ thể, từng người dân về vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong tiến trình đẩy nhanh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn gắn với chủ động hội nhập quốc tế và ứng phó hiệu quả với bỉến đổi khí hậu toàn cầu.

Theo đó cần đổi mới và tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, quán triệt tốt các nghị quyết về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn để từng cán bộ, đảng viên, các tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan, doanh nghiệp, nhất là những cán bộ đứng đầu các tổ chức, cơ quan và nhân dân hiểu đầy đủ, sâu sắc quan điểm của Đảng và Nhà nước về vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

-Hai là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện công tác quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Chú trọng rà soát, điều chỉnh, bổ sung và nâng cao chất lượng công tác quy hoạch nhằm phát huy hiệu quả lợi thế so sánh về tự nhiên, xã hội, nguồn lực của vùng, miền, địa phương trong cả nước.

-Ba là, đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và kinh tế nông thôn, đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị.

Theo đó cần thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế nông nghiệp từ chiều rộng sang mô hình tăng trưởng nông nghiệp theo chiều sâu phát triển nền nồng nghiệp hàng hóa hiện đại, chất lượng cao. Tiếp tục sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty, nông - lâm trường quốc doanh; phát triển hợp tác xã, kinh tế hộ, kinh tế trang trại... sản xuất nông nghiệp hàng hóa gắn vói thị trường, nâng cao hiệu quả hoạt động cùa kinh tế tập thể, kinh tế hộ.

-Bốn là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo động lực mới cho phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Chú trọng thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết số 26/NQ-TW tại Hội nghị TW7 khóa X; Quyết định số 899/QĐ-TTg phê duyệt Đề án cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; Quyết định số 800/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 của Thủ tướng Chính phủ... Đặc biệt là tổ chức quán triệt, thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc làn thứ XII của Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

-Năm là, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ trực tiếp vào sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm nông nghiệp và sản phẩm công nghiệp, dịch vụ ở nông thôn. Thực hiện sản xuất sạch, an toàn, vệ sinh nhằm nâng cao năng suất, chất lượng nông phẩm hàng hóa. Đồng thời, tăng cường sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư vào các đơn vị nghiên cứu khoa học có khả năng ứng dụng thực tiễn cao; đổi mới cơ chế tài chính và quản lý khoa học nhằm nâng cao hiệu quả các đề tài, chương trình nghiên cứu khoa học; hình thành và phát triển thị trường khoa học - công nghệ, kết nối chặt chẽ, hiệu quả giữa cung - cầu sản phẩm khoa học - công nghệ, đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn bền vững.

-Sáu là, đổi mới công tác đào tạo nghề và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khu vực nông nghiệp, nông thôn. Hướng mạnh đào tạo nghề gắn với thị trường sử dụng lao động, đảm bảo đủ về số lượng, về cơ cấu ngành, nghề và nâng cao chất lượng đào tạo, tạo điều kiện cho người lao động được đào tạo có nhiều cơ hội, khả năng tìm kiếm việc làm, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông nghiệp, nông thôn hiệu quả, bền vững gắn với tạo mở việc làm mới, có giá trị gia tăng cao ngay ở khu vực nông nghiệp, nông thôn.

-Bảy là, phát huy vai trò của Nhà nước, thúc đẩy nông nghiệp, nông dân, nông thôn phát triển. Tinh gọn bộ máy tổ chức quản lý nhà nước đối với phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nâng cao năng lực, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước đổi với phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Nâng cao trình độ và năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, giám sát biến đổi khí hậu nhằm chủ động phòng, chống thiên tai, hạn chế tác động tiêu cực đối với phát triển nông nghiệp, nông thôn./.