Chuyên đề 6 CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
1. Khái niệm cải
cách và cải cách hành chính nhà nước
a. Khái niệm cải cách Thuật ngữ "cải cách" được sử dụng
phổ biến trong ngôn ngữ phương Tây và phương Đông, được hiểu là một quá trình,
một hoạt động có ý thức, có mục đích làm thay đổi, cải biến những cái cũ theo
hướng tốt hơn hoặc thay thế cái cũ bằng cái mới. Theo cách hiểu chung nhất, cải
cách là những thay đổi có tính hệ thống và có mục đích nhằm làm cho một hệ thống
hoạt động tốt hơn. Cải cách có thể diễn ra ở những cấp độ, mức độ khác nhau. Cải
cách còn được xem là "Một biện pháp giải quyết những đòi hỏi của thực tiễn
với mục tiêu rõ ràng, chương trình cụ thể và yêu cầu phải hoàn tất trong một thời
gian nhất định"
. b. Khái niệm
cải cách hành chính nhà nước
Theo Từ điển Luật
học thì cải cách hành chính (CCHC) là một chủ trương, công cuộc có tính đổi mới
nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của nhà nước.
Theo quan điểm của
Liên hiệp quốc thì CCHC là những nỗ lực có chủ định nhằm tạo nên những thay đổi
cơ bản trong hệ thống hành chính nhà nước thông qua các cải cách có hệ thống hoặc
thay đổi các phương thức để cải tiến ít nhất một trong những yếu tố cấu thành
hành chính nhà nước: thể chế, cơ cấu tổ chức, nhân sự, tài chính công và tiến
trình quản lý.
CCHC nhà nước chính là hoạt động có ý thức và
mục đích của con người nhằm hợp lý hóa, hay khắc phục các khiếm khuyết trong hoạt
động hành chính nhà nước.
CCHC nhà nước được
hiểu là những thay đổi có tính hệ thống, lâu dài và có mục đích nhằm làm cho hệ
thống hành chính nhà nước hoạt động tốt hơn, thực hiện tốt hơn các chức năng,
nhiệm vụ của mình. CCHC được xác định là
hành vi có tính hướng đích của con người nhằm cải biến nền hành chính của một quốc
gia theo hướng hoàn thiện hơn, đáp ứng được những yêu cầu nội tại từ chính bên
trong nền hành chính và những đòi hỏi từ xã hội, người dân và tổ chức.
2. Mục đích và vai trò của cải cách hành chính nhà nước
a. Mục đích cải cách hành chính nhà nước
Thứ nhất, CCHC có mục đích lớn nhất là phục vụ
người dân, tổ chức, doanh nghiệp tốt hơn. Do đó, mức độ hài lòng của khách hàng
là tiêu chí chính để đánh giá hiệu quả CCHC của mỗi cơ quan bộ ngành, địa
phương nói riêng và cả nền hành chính nói chung.
Thứ hai, CCHC nhằm mục đích thay đổi và làm hợp
lý hóa bộ máy hành chính, với mục đích tăng cường tính hiệu lực và hiệu quả quản
lý nhà nước. CCHC hướng tới mục đích chung nhất là làm cho hệ thống trở nên hiệu
quả hơn, chất lượng các thể chế nhà nước đồng bộ, khả thi, đi vào cuộc sống, cơ
chế hoạt động, chức năng, nhiệm vụ của bộ máy, chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức làm việc trong các cơ quan nhà nước đạt hiệu quả, hiệu lực cao hơn.
Thứ ba, CCHC có mục
đích là xây dựng một nền hành chính công chuyên nghiệp, hiện đại, vận hành
thông suốt, hiệu quả, một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, thống nhất, đồng
bộ. Giảm thủ tục hành chính, quy trình hóa, minh bạch hóa, siết chặt kỷ cương
hành chính do đó trở thành nhiệm vụ chính, cốt yếu của hoạt động này.
Thứ tư, CCHC hướng
tới mục đích tăng cường khả năng thích ứng của nền hành chính trước những biến
đổi không ngừng của bối cảnh bên trong và bên ngoài. Đồng thời, đây cũng là yêu
cầu của một nền hành chính hiện đại trong bối cảnh hội nhập, toàn cầu hóa.
b. Vai trò của cải cách hành chính nhà nước
Thứ nhất, CCHC nhà
nước có vai trò quan trọng để đổi mới phương thức hoạt động của nền hành chính,
từ nội dung, phương pháp, lề lối làm việc, thống nhất từ trung ương tới địa
phương.
Thứ hai, CCHC thúc
đẩy quá trình dân chủ, củng cố niềm tin của người dân, tăng cường sự tham gia của
người dân vào hoạt động của hành chính nhà nước nói riêng, hoạt động quản lý
nhà nước nói chung.
Thứ ba, CCHC giúp
kiểm soát tốt hơn hoạt động hành chính nhà nước - vốn là hoạt động có tính phức
tạp, nhạy cảm.
Thứ tư, CCHC có
vai trò thúc đẩy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống
hành chính nhà nước.
Thứ năm, CCHC giúp
nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người
dân, tổ chức.
II. CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở
VIỆT NAM
1. Sự cần
thiết phải cải cách hành chính nhà nước ở Việt Nam
a. Những nguyên nhân khách quan
- CCHC xuất phát từ
yêu cầu của sự phát triển xã hội, đặc biệt là yêu cầu của phát triển kinh tế.
Trong bối cảnh nước ta đổi mới nền kinh tế, xây dựng nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN, cần tạo lập được một hệ thống thể chế đầy đủ, đồng bộ, phù hợp với
yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN cũng như để quản lý,
hỗ trợ, thúc đẩy các hoạt động kinh tế- xã hội.
Nền hành chính cần chuyển biến để xóa bỏ tư
duy, cách nghĩ, cách làm của thể chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp sang
xây dựng nền hành chính kiến tạo, hành động, liêm chính, phục vụ.
- Hội nhập quốc tế và khu vực đã và đang tác động
mạnh mẽ tới mọi nền hành chính, đặt ra yêu cầu CCHC mạnh mẽ. Đây vừa là thời
cơ, thuận lợi, vừa đặt ra thách thức mới đối với nền hành chính Việt Nam trong
bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang mở cửa, hội nhập để phát triển. Trong điều
kiện kinh tế mở, có tính toàn cầu, đòi hỏi phải nhanh chóng tạo lập đồng bộ hệ
thống thể chế kinh tế, thể chế hành chính phù hợp với thông lệ chung của thế giới;
bộ máy tinh gọn, được tổ chức khoa học, đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ,
năng lực, trách nhiệm, đạo đức,... giúp hòa nhập khu vực và cộng đồng quốc tế,
rút ngắn khoảng cách giữa Việt Nam với thế giới.
- Quá trình dân chủ
hóa đời sống xã hội ngày càng mạnh mẽ. Hiện nay, quá trình dân chủ đang phát
triển mạnh mẽ, thu hút sự tham gia của người dân ngày càng nhiều hơn vào hoạt động
quản lý nhà nước. Người dân với trình độ dân trí tăng lên, hiểu biết pháp luật
cao, ý thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò của mình, đặt ra những yêu cầu về
"dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra". Từ đó, yêu cầu về tính
công khai, minh bạch trong thể chế, chính sách, thủ tục hành chính, năng lực của
đội ngũ cán bộ, công chức trong thực thi công vụ được đặt ra bức thiết đòi hỏi
nền hành chính phải có những bước cải cách mạnh mẽ, quyết liệt, triệt để và đồng
bộ và cam kết mạnh mẽ về một nền hành chính phục vụ, hiện đại.
- Khoa học công
nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin phát triển tác động trực tiếp tới yêu cầu
CCHC. Khoa học công nghệ không ngừng đem lại những tiến bộ vươt bậc cho nhân loại,
tạo ra những khả năng hoàn toàn mới và có tác động sâu sắc đối với các hệ thống
chính trị, xã hội, kinh tế của thế giới, làm thay đổi căn bản phương thức sản
xuất, lực lượng sản xuất, thay đổi lối sống, phong cách làm việc, cách thức
giao tiếp của chúng ta. Khoa học công nghệ phát triển mở ra nhiều cơ hội cho Việt
Nam trong đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực sản xuất, sức cạnh tranh, rút ngắn
khoảng cách phát triển. Trong bối cảnh đó, nền hành chính Việt Nam cần có phản ứng
kịp thời về mặt chính sách để thích ứng, tăng cường năng lực, để nắm bắt cơ hội,
những thời cơ mà nó mang lại. Nếu không, nền hành chính sẽ bị tụt hậu kéo theo
việc giảm sút, thậm chí cản trở các cơ hội phát triển và hội nhập của nền kinh
tế.
b. Những nguyên
nhân chủ quan
Yêu cầu bức thiết
phải CCHC xuất phát từ chính sự kém hiệu quả, hiệu lực của bản thân nền hành
chính Việt Nam hiện nay. Sự yếu kém này được bộc lộ trên nhiều phương diện:
- Thể chế hành
chính, trong đó có thủ tục hành chính nhìn chung vẫn còn nhiều phức tạp, rườm
rà, gây không ít phiền toái cho doanh nghiệp và người dần; vẫn mang nặng cơ chế
“xin – cho”. Thể chế về tổ chức, hoạt động của bộ máy Nhà nước, về thực thi
công vụ của các cơ quan hành chính, của mỗi cán bộ, công chức vẫn chưa đủ rõ và
cụ thể, còn chậm đổi mới, chồng chéo, phức tạp, gây khó dễ cho người dân và
doanh nghiệp, chưa phù hợp với thông lệ chung của thế giới.
- Đội ngũ cán bộ,
công chức còn nhiều hạn chế cả về số lượng, chất lượng. Công chức vừa thiếu lại
vừa thừa, ở khía cạnh thiếu những công chức có năng lực, có đạo đức, có tính
chuyên nghiệp. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức còn nhiều mặt chưa đáp ứng
được yêu cầu, còn yếu cả về kiến thức, kỹ năng thực thi công vụ, trình độ ngoại
ngữ, tin học, tinh thần trách nhiệm và phục vụ. Một bộ phận cán bộ, công chức
suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, tham nhũng, vô cảm, thiếu trách nhiệm
trước yêu cầu của người dân và tổ chức.
- Cơ chế quản lý ngân sách, tài sản công còn
nhiều yếu kém, bất hợp lý, chưa khuyến khích tính chủ động và tự chịu trách nhiệm
của các đơn vị, cá nhân thụ hưởng ngân sách. Những quy định, cách thức quản lý
còn bất cập tạo nhiều kẽ hở cho tình trạng lãng phí, tham nhũng phổ biến, tràn
lan, chậm được khắc phục.
3. Những khó khăn, thách thức trong cải cách hành
chính nhà nước ở nước ta hiện nay
Thứ nhất, CCHC nhà
nước Việt Nam đã trải qua một chặng đường dài nhưng thách thức lớn nhất đối với
yêu cầu xây dựng hệ thống hành chính nhà nước trong sạch, vững mạnh, quản lý có
hiệu lực, hiệu quả là những yếu kém kéo dài của bộ máy hành chính nhà nước, sự
lạc hậu so với mặt bằng trong khu vực và thế giới, tệ quan liêu, nạn tham
nhũng, sự thoái hóa về phẩm chất, đạo đức của một bộ phận cán bộ, công chức khiến
niềm tin của người dân, doanh nghiệp đối với nền hành chính suy giảm. Trình độ
hiểu biết và kỹ năng của cán bộ, công chức để xử lý các vấn đề quản lý tầm vĩ
mô và vi mô đạt thấp, chưa đáp ứng yêu cầu của một nền hành chính hiện đại. Sức
ỳ của cơ chế tập trung, quan lieu, bao cấp còn ảnh hưởng khá nặng đến nếp nghĩ,
phong cách làm việc của một bộ phận cán bộ, công chức, trong khi đó cuộc cải
cách lại được tiến hành trong điều kiện còn thiếu kiến thức và kinh nghiệm QLNN
trong cơ chế kinh tế mới, trước yêu cầu xây dựng hệ thống hành chính nhà nước
dân chủ và hiện đại, thích ứng được với thực tiễn.
Thứ hai, vấn đề đặt
ra với CCHC phải đảm bảo sự hài hòa, thống nhất, đồng bộ của CCHC với các cuộc
cải cách khác trong hệ thống chính trị. CCHC được đặt trong tổng thể đổi mới hệ
thống chính trị và cải cách bộ máy nhà nước nói chung. Việt Nam cùng một lúc tiến
hành một loạt các cải cách: cải cách lập pháp, cải cách tư pháp, cải cách kinh
tế, cải cách giáo dục... Mỗi cuộc cải cách theo đuổi các mục tiêu, kết quả
riêng, tuy nhiên những đặc thù của từng cuộc cải cách vẫn nằm trong mối quan hệ
tổng thể, phải đảm bảo hài hòa, thống nhất. Chính vì vậy, tính đồng bộ giữa các
cuộc cải cách này có ý nghĩa quan trọng, nó tạo ra sự thống nhất ở tầm vĩ mô
như hoạch định thể chế, chính sách, pháp luật.
Thứ ba, CCHC là công việc khó khăn, phức tạp, lâu
dài và gặp nhiều lực cản. Hoạt động hành chính nhà nước cũng là lĩnh vực nhạy cảm,
ảnh hưởng trực tiếp, thường xuyên tới quyền và lợi ích hàng ngày của người dân,
do đó được người dân, doanh nghiệp quan tâm đặc biệt. Tuy được xác định là nhiệm
vụ trọng tâm, đòi hỏi sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị nhưng khâu tổ chức
triển khai thực hiện từ trung ương đến địa phương chưa ngang tầm nhiệm vụ. Hiện
tại vẫn thiếu một giải pháp cần thiết đủ tầm về mặt chỉ đạo để bảo đảm sự kết nối
có hiệu quả. Đồng thời, còn nhiều vấn đề quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối
với việc xác định nội dung và phương thức tiến hành cải cách bộ máy nhà nước,
CCHC, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN cần phải tiếp tục nghiên cứu.
Có thể nói gần như các yếu tố cấu thành cơ bản của nền hành chính quốc gia đều
đòi hỏi phải cải cách, thay đổi. Chính vì vậy, việc triển khai không đơn giản
và cũng không thể sớm đạt kết quả.
Thứ tư, CCHC ở mỗi
quốc gia cũng như ở Việt Nam hiện nay không thể có một hình mẫu cụ thể. Tiến
hành cải cách trên tinh thần học hỏi những kinh nghiệm của các nước trong khu vực
và trên thế giới và vận dụng hợp lý, linh hoạt phù hợp với bối cảnh, điều kiện
Việt Nam. Phạm vi và quy mô rộng lớn của CCHC đòi hỏi phải tiến hành một cách
liên tục, với quyết tâm cao, vừa làm vừa nghiên cứu, tổng kết thử nghiệm những
mô hình tổ chức và quản lý mới. Thách thức, khó khăn này đặt ra cho nền hành
chính Việt Nam những yêu cầu mới trong những giai đoạn, bối cảnh, tình hình mới
hiện nay.
Thứ năm, CCHC đang
đứng trước những thời cơ và thách thức lớn của quá trình toàn cầu hóa, hội nhập
quốc tế, của quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Trong
điều kiện kinh tế mở, có tính toàn cầu, đòi hỏi phải nhanh chóng tạo lập đồng bộ
hệ thống thể chế kinh tế, thể chế hành chính phù hợp với thông lệ chung của thế
giới; phải đổi mới tổ chức bộ máy và nâng cao trình độ, năng lực, trách nhiệm của
cán bộ, công chức để có thể hòa nhập vào cộng đồng quốc tế, cộng đồng khu vực,
trong khi chúng ta đang ở một khoảng cách khá xa so với thế giới. Đồng thời, sự
vận hành nền kinh tế theo các quy luật của thị trường sẽ tác động sâu sắc và đặt
ra yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ vai trò, chức năng của Nhà nước nói chung và của
nền hành chính nhà nước nói riêng, đòi hỏi phải chuyển mạnh sang nền hành chính
“phục vụ”, xóa bỏ triệt để cơ chế “xin - cho”, tạo ra “sân chơi”, “luật chơi”
phù hợp với quy luật của thị trường, tôn trọng và tạo thuận lợi cho người dân
và doanh nghiệp.
4. Chương trinh tổng thể cải cách hành chính nhà nước ở
Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và những năm tiếp theo
a. Quan điểm cải cách hành chính nhà nước
- Cải cách hành
chính phải được tiến hành trong tổng thể đổi mới hệ thống chính trị, đổi mới
phương thức lãnh đạo của Đảng, cải cách bộ máy nhà nước nói chung.
- CCHC phải đáp ứng
yêu cầu hoàn thiện nhanh và đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN,
bảo đảm thuận lợi nhất cho cá nhân, tổ chức và góp phần tích cực chống quan
liêu, hách dịch, phòng và chống tham nhũng.
- Thông qua cải
cách, tiếp tục làm rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan hành chính, thực hiện
phân định rõ trách nhiệm giữa các cấp chính quyền, giữa chính quyền đô thị và
chính quyền nông thôn, giữa tập thể và người đứng đầu các cơ quan hành chính
nhà nước.
- Xây dựng đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức có phẩm chất và trình độ, năng lực, đáp ứng yêu cầu
phát triển đất nước.
- CCHC phải hướng
tới xây dựng một nền hành chính hiện đại, ứng dụng có hiệu quả thành tựu phát
triển của khoa học- công nghệ, nhất là công nghệ thông tin.
- Các chủ trương,
giải pháp CCHC phải đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
- CCHC phải được
tiến hành đồng bộ, vững chắc, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện lịch
sử cụ thể và bảo đảm sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước.
b. Mục tiêu cải cách hành chính nhà nước
- Đẩy mạnh CCHC nhằm tiếp tục xây dựng và hoàn
thiện nhà nước pháp quyền XHCN; xây dựng
một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh, từng bước hiện đại; đội ngũ
cán bộ, công chức có đủ phẩm chất và năng lực; hệ thống các cơ quan nhà nước hoạt
động có hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng
XHCN và hội nhập kinh tế quốc tế; đáp ứng tốt yêu cầu phát triển nhanh và bền vững
của đất nước.
- Xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế
thị trường định hướng XHCN nhằm giải phóng lực lượng sản xuất, huy động và sử dụng
có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển đất nước. Tạo môi trường kinh doanh
bình đẳng, thông thoáng, thuận lợi, minh bạch nhằm giảm thiểu chi phí về thời
gian và kinh phí của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong việc
tuân thủ thủ tục hành chính.
- Xây dựng hệ thống
các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở thông suốt, trong sạch,
vững mạnh, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, tăng tính dân chủ và pháp quyền trong
hoạt động điều hành của Chính phủ và của các cơ quan hành chính nhà nước.
- Bảo đảm thực hiện
trên thực tế quyền dân chủ của nhân dân, bảo vệ quyền con người, gắn quyền con
người với quyền và lợi ích của dân tộc, của đất nước.
- Xây dựng đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực và trình độ, đáp ứng yêu
cầu phục vụ nhân dân và sự phát triển của đất nước.
c. Nội dung cải cách hành chính nhà nước
CCHC nhà nước giai
đoạn hiện nay tập trung vào 06 nội dung chính như sau:
- Một là, cải cách
thể chế Cải cách thể chế tập trung vào việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp
luật trên cơ sở Hiến pháp năm 2013. Đó là đổi mới và nâng cao chất lượng công
tác xây dựng pháp luật, nhằm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính đồng bộ, cụ
thể và khả thi của các văn bản quy phạm pháp luật; đảm bảo tính phù hợp của hệ
thống thể chế, pháp luật, chính sách của Việt Nam với những điều ước, cam kết,
thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam tham gia kí kết. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện
hệ thống thể chế, cơ chế, chính sách, trước hết là thể chế kinh tế thị trường định
hướng XHCN, bảo đảm sự phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội hiện
nay; Sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về xã hội hóa theo hướng quy định
rõ phạm vi, cơ chế tác động và trách nhiệm của Nhà nước trong việc quản lý nền
kinh tế- xã hội, quy định về tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính
nhà nước theo hướng tinh gọn, tăng cường hiệu lực, hiệu quả;quy định về mối
quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân, trọng tâm là bảo đảm và phát huy quyền làm
chủ của nhân dân, lấy ý kiến của nhân dân trước khi quyết định các chủ trương,
chính sách quan trọng và về quyền giám sát của nhân dân đối với hoạt động của
cơ quan hành chính nhà nước.
- Hai là, cải cách thủ tục hành chính
Nội dung cải cách
tập trung vào nâng cao chất lượng thủ tục hành chính trong tất cả các lĩnh vực,
giữa các cơ quan hành chính nhà nước, các ngành, các cấp và trong nội bộ từng
cơ quan hành chính nhà nước, nhất là thủ tục hành chính liên quan tới người
dân, doanh nghiệp: cắt giảm thủ tục hành chính, kiểm soát chặt chẽ việc ban
hành mới các thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật; công khai, minh bạch
tất cả các thủ tục hành chính bằng các hình thức thiết thực và thích hợp; thực
hiện thống nhất cách tính chi phí mà cá nhân, tổ chức phải bỏ ra khi giải quyết
thủ tục hành chính tại cơ quan hành chính nhà nước; duy trì và cập nhật cơ sở dữ
liệu quốc gia về thủ tục hành chính; Đồng thời, tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến
nghị của cá nhân, tổ chức về các quy định hành chính để hỗ trợ việc nâng cao chất
lượng các quy định hành chính và giám sát việc thực hiện thủ tục hành chính của
các cơ quan hành chính nhà nước các cấp.
- Ba là, cải cách
tổ chức bộ máy hành chính nhà nước
Nội dung cải cách tập trung vào tiến hành tổng
rà soát về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và biên chế
hiện có của các cơ quan thuộc bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương và địa
phương; trên cơ sở đó, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức, sắp
xếp lại các cơ quan, đơn vị nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, bỏ trống hoặc
trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, đảm bảo bộ máy tinh gọn, hiệu lực,
hiệu quả; Hoàn thiện cơ chế phân cấp, tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra,
đồng thời, đề cao vai trò chủ động, tinh thần trách nhiệm, nâng cao năng lực của
từng cấp, từng ngành; xây dựng mô hình chính quyền đô thị và chính quyền nông
thôn phù hợp. Đối với đơn vị sự nghiệp công lập, thực hiện cải cách và triển
khai trên diện rộng cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp
dịch vụ công, nâng cao chất lượng dịch vụ công.
- Bốn là, xây dựng
và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Xây dựng đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức có số lượng, cơ cấu hợp lý, đủ trình độ, phẩm chất
đạo đức và năng lực thi hành công vụ, phục vụ nhân dân và phục vụ sự nghiệp
phát triển của đất nước; trên cơ sở xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ
quan, đơn vị, xây dựng cơ cấu cán bộ, công chức, viên chức hợp lý gắn với vị
trí việc làm. Đồng thời, nâng cao hiệu quả hoạt động tuyển dụng, bố trí, phân
công nhiệm vụ phù hợp với trình độ, năng lực, sở trường của công chức, viên chức
trúng tuyển; thực hiện chế độ thi nâng ngạch theo nguyên tắc cạnh tranh; thi
tuyển cạnh tranh để bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo, quản lý; đổi mới hoạt động
đánh giá cán bộ, công chức, viên chức trên cơ sở kết quả thực hiện nhiệm vụ được
giao; thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chính sách tinh giản biên chế; gắn nhiệm vụ,
quyền hạn của cán bộ, công chức, viên chức tương ứng với trách nhiệm. Tập trung đổi mới nội dung và chương trình,
hình thức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức. Tập trung nguồn lực
ưu tiên cho cải cách chính sách tiền lương, chế độ đãi ngộ, tạo động lực làm việc,
đổi mới hoạt động khen thưởng, nâng cao trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương hành
chính và đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, viên chức.
- Năm là, cải cách
tài chính công Tiếp tục hoàn thiện chính sách và hệ thống thuế, các chính sách
về thu nhập, tiền lương, tiền công; thực hiện cân đối ngân sách tích cực, bảo đảm
tỷ lệ tích lũy hợp lý cho đầu tư phát triển; dành nguồn lực cho con người, nhất
là cải cách chính sách tiền lương và an sinh xã hội; phấn đấu giảm dần bội chi
ngân sách; đổi mới cơ chế, chính sách tài chính đối với doanh nghiệp nhà nước,
nhất là các tập đoàn kinh tế và các tổng công ty; quản lý chặt chẽ việc vay và
trả nợ nước ngoài; giữ mức nợ Chính phủ, nợ quốc gia và nợ công trong giới hạn
an toàn; đổi mới cơ chế hoạt động, nhất là cơ chế tài chính của các đơn vị sự
nghiệp dịch vụ công; từng bước thực hiện chính sách điều chỉnh giá dịch vụ sự
nghiệp công phù hợp; chú trọng đổi mới cơ chế tài chính của các cơ sở giáo dục,
đào tạo, y tế công lập theo hướng tự chủ, công khai, minh bạch.
Đồng thời, nhà nước
cũng tiếp tục đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách cho cơ quan hành chính nhà nước,
tiến tới xóa bỏ chế độ cấp kinh phí theo số lượng biên chế, thay thế bằng cơ chế
cấp ngân sách dựa trên kết quả và chất lượng hoạt động, hướng vào kiểm soát đầu
ra, chất lượng chi tiêu theo mục tiêu, nhiệm vụ của các cơ quan hành chính nhà
nước; chuyển các đơn vị sự nghiệp khoa học, công nghệ sang cơ chế tự chủ, tự chịu
trách nhiệm
- Sáu là, hiện đại
hóa hành chính Nội dung hiện đại hóa nền hành chính tập trung đẩy mạnh ứng dụng
công nghệ thông tin - truyền thông trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà
nước, bảo đảm hầu hết các văn bản, tài liệu chính thức trao đổi giữa các cơ
quan hành chính nhà nước được thực hiện dưới dạng điện tử; cán bộ, công chức,
viên chức thường xuyên sử dụng hệ thống thư điện tử trong công việc; bảo đảm dữ
liệu điện tử phục vụ hầu hết các hoạt động trong các cơ quan; hầu hết các giao
dịch của các cơ quan hành chính nhà nước được thực hiện trên môi trường điện tử,
mọi lúc, mọi nơi, dựa trên các ứng dụng truyền thông đa phương tiện; Hoàn thiện
và đẩy mạnh hoạt động của Mạng thông tin điện tử hành chính của Chính phủ trên
Internet, đảm bảo công khai, minh bạch thủ tục hành chính, đáp ứng nhu cầu thực
tế, phục vụ người dân và doanh nghiệp mọi lúc, mọi nơi, dựa trên nhiều phương
tiện khác nhau.
4. Cải cách hành chính giai đoạn 2011-2020 những kết
quả nổi bật
CCHC được xem như đòn bẩy cho sự phát triển. Vì vậy, đánh giá về kết
quả của CCHC không thể không đề cập đến
những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của nước ta trong 10 năm. Kết quả của
sự tawnt trưởng bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân song CCHC chăc chắn là một nhân
tố, một yếu tố động lực khi CCHC góp phần giảm bớt chi phí XH, chi phí ngân
sách, tháo gỡ những khó khăn, mở ra những cơ hội cho phát triển, tọa ra sức hấp
dẫn của Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.
Một điều cần khẳng định của CCHC Nhà nước của giai đoạn 2011-2020 là
tính thực chất trong quá trình thực hiện với những bước đi, những giải pháp trọng
tâm, tạo ra một diện mạo mới về thể chế, TTHC, tổ chức bộ máy, công vụ, công chức,
tài chính công và hiện đại hóa hành chính.
Thứ nhất, cải cách thể chế đi vào những trọng tâm về động lực phát triển.
Xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm giải phóng
lực lượng sản xuất, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển
đất nước là mục tiêu trươc hết của Chương trình tổng thể CCHC. Từ năm 2011 hệ
thống thể chế đã được xây dựng, sửa đổi, bổ sung với dấu ấn đối mới rõ nét. Hiến
pháp 2013 được ban hành đặt ra yêu cầu sửa đổi, hoàn thiện pháp luật, pháp lệnh
và văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, nhất là trong các lĩnh vực đầu
tư kinh doanh, phát triển doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, bảo vệ
môi trường, chuyển giao công nghệ cạnh tranh, kiểm soát độc quyền, bảo vệ người
tiêu dùng, đấu giá tài sản, giải quyết tranh chấp, phá sản, xử lý vi phạm…
Thể chế môi trường đầu tư kinh doanh đã được hoàn thiện và bước đầu tiệm
cận với thông lệ quóc tế tốt. Môi trường đầu tư kinh doanh chuyển biến rõ nét;
quyền tự do, bình đẳng trong kinh doanh, tiếp cận cơ hội kinh doanh được cải
thiện. Vị trí xếp hạng môi trường kinh doanh toàn cầu của Việt Nam tăng cao.
Thứ hai, về cải cách TTHC, giai đoạn 2011-2020, cải cách TTHC không chỉ
là vấn đề công khai, minh bạch TTHC mà đi sâu vào việc thay đổi các quy định nội
dung TTHC, cắt giảm điều kiện kinh doanh và doanh mục ngành nghề kinh doanh có
điều kiện. Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện giảm từ 267 ngnahf năm
2014 xuống còn 243 ngành năm 2020.
Thứ ba, cải cách tổ chức bộ máy hành chính: Nghị quyết 18-NQ/TW ngày
25/10/2017 của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) một
số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị
tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã đề ra mục tiêu tổng quát: “Tiếp tục đổi
mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực,
hiệu quả và phú hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
của Nhà nước và chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính
trị - xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tinh giảm biên chế gắn với
cơ cấu lại, nâng cao chất lượng, sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức,
viên chức; giảm chi thường xuyên và góp phần cải cách chính sách tiền lương” đã
tọa ra động lực quan trọng cho đổi mới tổ chức bộ máy.
Thứ tư, về cải cách công vụ, công chức, tư duy nền hành chính phục vụ,
kiến tọa ngày càng được khẳng đinh về thể chế cụ thể. Qua 2 năm thực hiện Nghị
quyết 18-NQ/TW của Trung ương, toàn hệ thống chính trị đã giảm 4 đầu mối trực
thuộc Trung ương, 100 đầu mối thuộc cấp tỉnh, 496 đầu mối trực thuộc cấp huyện,
hơn 2.600 phòng và tương đương, hơn 4.160 đơn vị sự nghiệp công lập…, giảm gần
15.200 cấp trưởng và cấp phó.…việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn gắn với tinh
giảm biên chế đã góp phần giảm được khoảng 10.000 tỉ đồng khi bố trí ngán sách
nhà nước năm 2019 cho hoạt động các cơ quan, tổ chức, đơn vị; tiết kiệm chi thường
xuyên.
Thứ năm, cải cách tài chính công với những đổi mới về cơ chế tài chính
đối với đơn vị sự nghiệp công lập; hoàn thiện cơ chế, chính sách tài chính
doanh nghiệp, thực hiện tái cấu trúc daonh nghiệp nhà nước. Theo dõi, đôn đốc
tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, tình hình thoái hóa vốn các
doanh nghiệp nhà nước.. dược thực hiện hiệu quả. Hệ thống chính sách thuế đã được
đổi mới thích ứng dần với cơ chế thị trường, tác động tích cực đến tỷ trong huy
động GDP hàng năm và đảm bảo nguồn lực tài chính chủ yếu để thực hiện các nhiệm
vụ phát triển kinh tế - xã hội. cùng với đó, ngân sách nhà nước đã được cơ cấu
lại, tăng dần tỷ lệ chi cho đầu tư phát triển, tập trung ưu tiên chi cho những
nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội quan trọng và giải quyết những vấn đề xã hội
bức xúc. Phân cấp quản lý ngân sách đã có những nội dung đổi mới cơ bản, nâng
cao quyền chủ động và trách nhiệm của các đơn vị sự dụng ngân sách. Nợ nước
ngoài được khống chế ở mức an toàn theo thông lệ quốc tế và bội chi ngân sách
đã được xử lý tích cực, trong giới hạn cho phép…
Thứ sau, hiện đại hóa hành chính. Vấn đề xây dựng chính phủ điện tử,
chính phủ số, chính quyền thông minh đã đạt được những kết quả bước đầu đáng
ghi nhận. Dịch vụ công trực tuyến ở cấp độ 3 và cấp đội 4 ngày càng phổ biến, tạo
ra sự thay đổi lớn trong phương thức giải quyết công việc, tạo điều kiện thuận
lợi cho người dân và doanh nghiệp, hướng tới một nền hành chính Nhà nước trong
thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, nền hành chính 24/7.
0 Comments